ขั้นตอนในการชนไก่

ขั้นตอนในการชนไก่ ก่อนนำไก่ออกจากบ้านเพื่อจะนำไปชนที่สนามกีฬาชนไก่ทุกครั้ง เราต้องบอกเจ้าที่เจ้าทางที่บ้านเจ้าของไก่เสียก่อน เพื่อจะเอาฤกษ์ เอาชัย เอาโชค เอาลาภ

การเล่นชนไก่ หรือการตีไก่ หรือการชนไก่ หมายถึงการเอาไก่มาตี หรือต่อสู้กันเป็นการละเล่น เพื่อความสนุกสนานตามประเพณี หรือนักขัตฤกษ์ของ ไทยในอดีต มีหลักฐานในประวัติศาสตร์รัชสมัยสมเด็จ พระนเรศวรมหาราช ซึ่งเคยท้าชนไก่เอาบ้านเมืองเมื่อถูกพระมหาอุปราชาสบประมาทว่าเป็น “ไก่เชลย” การเล่นชนไก่ได้รับความนิยมมาช้านาน เพราะเป็นกีฬาพื้นบ้านที่มีการพนันขันต่อกันมาก จนต้องมีกฎหมายออกใบอนุญาตบังคับ ผู้เล่นจะต้องได้รับอนุญาตเสียก่อน เมื่อครั้งเจ้าพระยายมราช (ปัน สุขุม) ยังเป็นพระวิจิตรวรสาสน์ ข้าหลวงพิเศษตรวจราชการเมืองสงขลา และพัทลุง ในปี พ.ศ. ๒๔๓๘ ได้บันทึกกราบทูลสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย ลงวันที่ 23 มีนาคม ความตอนหนึ่งว่า บ่อนไก่ในเมืองแถวนี้ร้ายแรงเป็นล้นเกล้าฯ จำเป็นที่จะทิ้งไวให้เล่นกันต่อไปอีกไม่ได้ โรงบ่อนในกรุง หรือหัวเมืองฝ่ายเหนือ เราเล่นละครมีเพลงล่อคนให้เล่นเบี้ย แต่พวกเมืองแถวนี้ใช้บ่อนไก่ต่างละคร บ่อนมีเท่าไรบ่อนไก่ก็เท่ากัน จึงกราบบังคมทูลให้เลิกบ่อนไก่เสีย
แต่สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงให้เหตุผลประกอบว่า “ถ้าจะให้เลิกหมดเลยทีเดียวก็ยังไม่ควร ถึงจะเป็นการเล็กน้อยน่าที่จะเป็นการเดือดร้อนแก่ราษฎร เพราะเป็นความสนุกที่นิยมอยู่ทั้งพวกแขก และไทย สถานที่บ่อนไก่ ที่จะเปิดได้ต้องมีการขออนุญาตจากอำเภอ แล้วเสนอเรื่องไปตามลำดับขั้นจนกึงผู้มีอำนาจอนุมัติตามกฎกระทรวง ต่อมาในปี พ.ศ. 2503 ซึ่งออกตาม พ.ร.บ. การพนันประเภทชนโค กัดปลา ชนไก่ พุทธศักราช 2478 และระเบียบกระทรวงมหาดไทย ออกตาม พ.ร.บ. พ.ศ. 2524 โดยจะอนุญาตให้ชนไก่ได้ในวันอาทิตย์ สัปดาห์ที่ 2 และ 4 ของเดือนเหมือนกันทั่วราชอาณาจักร ถ้าวันอาทิตย์ใดตรงกับวันสำคัญทางพุทธศาสนา ให้งดชนกันเวลาที่ชนเริ่มได้ตั้งแต่เวลา 06.00-18.00 น. ในบ่อนห้ามขายของมึนเมาทุกชนิด
วิธีเล่นการเล่นชนไก่
เจ้าของ ไก่จะทำการเปรียบเทียบคุณภาพของไก่ที่เลี้ยงขึ้นมา เพื่อดูว่าอันไหนสามารถชนกันได้หรือไม่ โดยมักจะใช้ลักษณะอย่างเช่น ดูว่าไก่มีลำตัวเดือยหรือไม่ หงอนหรือไม่ ขาสั้นหรือยาว รูปร่างเป็นอย่างไร หากสามารถสู้กันได้ เจ้าของไก่จะกำหนดโอกาสในการชนไก่ โดยเรียกโอกาสนี้ว่า “อัน” และจะกำหนดเวลาสำหรับการชนไก่ โดยทั่วไปแล้วจะกำหนดให้แต่ละคู่จับกันเป็นระยะเวลา 15 นาที แล้วพัก 15 นาที รวมกัน 8 รอบ หรือ 20 นาที พัก 20 นาที รวมกัน 6 รอบ
จากนั้นจะกำหนดการจับเวลาด้วยเครื่องมือที่เรียกว่า “อัน” หรือ “ยก” แต่ตั้งแต่ก่อนหน้านี้ใช้ผ้า หรือเชือกพันเป็นเกลียว ที่เรียกว่า “ชุด” โดยใส่ไม้สอดไว้เพื่อกำหนดระยะเวลา เมื่อไก่เริ่มชนกันจะเริ่มจับเวลาจากจุดไฟอันแรก และจะต้องหยุดเพื่อให้น้ำไก่ และเริ่มรอบอันต่อไป จนกว่าจะมีการชนะ หรือจนครบ “อัน” นอกจากการใช้ “ชุด” ในการจับเวลายังมีการใช้อัน ทำด้วยกะลาเจาะรูเปิดน้ำในกระลอม หรือขวดโหลที่เรียกว่า “อันจม” โดยจะถือว่าเมื่อน้ำไหลเข้ากระลอมจนเต็มก็จะถือเป็น 1 อัน ปัจจุบันยังมีการใช้นาฬิกา เพื่อจับเวลาคู่ควบกับอันจมด้วยในบางกรณีด้วย นอกจากนี้การชนไก่ยังมีการใช้เทคนิคต่างๆ เพื่อเพิ่มความสนุกสนานในการแข่งขันด้วย
เกณฑ์การตัดสินการชนไก่ มีดังนี้
-เมื่อไก่ตัวใดๆ ถูกตีจนร้องขึ้นมา นั้นหมายความว่าไก่ตัวนั้นแพ้แล้ว
-ถ้าไก่ตัวใดถูกตี หรือถูกฝ่ายหนึ่งแทงด้วยเดือยจนตาย ตัวนั้นถือเป็นคู่ต่อสู้ที่แพ้ไป
-ไก่ตัวใดวิ่งแล้วร้องถือว่าตัวนั้นแพ้ แต่ถ้าไก่วิ่งหนีแต่ไม่ร้อง จะถือว่าต้องมาลองวางอีกครั้ง หากวางไก่ 3 ครั้ง แล้วยังไม่สู้ก็ถือว่าแพ้
-ถ้าเกิดการชนกันของสองฝ่าย ซึ่งส่งผลให้ทั้งสองฝ่ายเสีย หรือได้รับความเสียหายเท่าเทียมกัน ไม่มีฝ่ายใดเป็นฝ่ายชนะ หรือฝ่ายแพ้ ถือว่าเสมอกัน
-ถ้าเจ้าของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งยอมแพ้
-ทั้ง 2 ฝ่ายยอมเสมอกัน โดยเหตุผล คือพวกเขาคาดการณ์ว่าถึงขั้นต่อไปก็คงไม่แพ้ชนะกัน
-ตีกันจนหมดแรงแล้วเอาอกปะทะกันไว้ เอาคอไขว้กันอยู่ พอแยกออกก็วิ่งเข้าซุกกันอีก โดยไม่ทำร้ายกัน และไม่มีฝ่ายใดหนีถือเป็นเสมอกัน กรณีนี้เจ้าของต่างได้รับเงินเดิมพันคืน นายบ่อนก็ไม่ได้ค่าน้ำ กรณีที่ไก่ชนกันจนมีแผลฉกรรจ์ทั้งคู่ เห็นพ้องกันว่าไม่ควรชนต่อไปให้เสียเวลา เจ้าของไก่ทั้งสอง และเจ้าของบ่อนจะเอากรงสำหรับขังไก่มาครอบในบ่อน ถ้าฝ่ายหนึ่งจิกตีอีกฝ่ายหนึ่งจนร้อง หรือแสดงกิริยาว่าแพ้จึงจะถือเป็นแพ้ แต่ถ้าจิกตีแต่ข้างหนึ่งยังไม่ร้องให้เอาตัวที่ไม่ร้องและไม่ตีนั้นสันวางบนขาหยั่ง ถ้าฝ่ายตรงข้ามจิกตีจนตกจากขาหยั่งจึงตัดสินให้แพ้ แต่ถ้าตีแล้วยังไม่ตกก็ตัดสินเสมอกัน